Co warto wiedzieć o przepisach związanych z zachowkiem?

Zachowek to pojęcie ściśle związane z prawem dziedziczenia. Zwykle nie zaprzątamy sobie tym terminem głowy, dopóki osobiście nie staniemy przed perspektywą przyjęcia spadku po osobach bliskich. Zachowek jest ściśle związany ze sprawiedliwością, jakiej często domagamy się przy okazji dziedziczenia. Bywa, że zachowek budzi wiele negatywnych emocji, dlatego warto zawczasu wiedzieć, jak najwięcej na temat przepisów prawa, które nim rządzą. 

Na czym polega prawo do zachowku?

Zazwyczaj za uprawnionych do zachowku uważa się osoby, które są najbliższe spadkodawcy. Chodzi więc tutaj o małżonka, dzieci i rodziców. Jednocześnie musi być spełniony warunek, że te osoby i tak dziedziczyłyby, w sytuacji gdyby nie sporządzono testamentu. Przykładowo jeśli zmarły miał małżonka oraz dziecko to w sytuacji typowej dziedziczą właśnie oni a rodzice już nie. Przyjęte jest, że zachowek ma wysokość jednej drugiej udziału, który przypadałby spadkobiercom, gdyby nie sporządzono testamentu. Zachowek może też wynosić dwie trzecie udziału w sytuacji,gdy spadkobierca jest niepełnoletni albo jest niezdolny do pracy. 
Ponadto należy pamiętać o tym, że prawo do zachowku ulega przedawnieniu po pięciu latach. Może zdarzyć się sytuacja, że w ciągu pięciu lat spadkobierca umrze. Okazuje się, że wtedy można domagać się wypłaty zachowku od jego spadkobiercy, o ile wcześniej taki zachowek nie został wypłacony. Z kolei gdy do zapłaty zachowku jest zobowiązana lub uprawniona osoba nieletnia, reprezentować ją będą przedstawiciele ustawowi. 

Koszty związane z zachowkiem

Wysokość kosztów zależna jest od wartości zachowku. Z zasady zawsze te koszty trzeba ponosić. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy ktoś wystąpi do sądu o zwolnienie z tych kosztów. Taki wniosek składa się przy okazji wnoszenia pozwu o zachowek. Okazuje się, że sądy w wielu przypadkach zwalniają z tej opłaty w całości lub w części. W innej sytuacji trzeba wnieść opłatę sięgającą 5% kwoty, której dochodzimy. 
Warto też wiedzieć, że są sytuacje wyjątkowe, gdzie sąd może uznać, że zasądzenie zachowku będzie niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Niekiedy więc sądy mogą wydać decyzję o obniżeniu zachowku o połowę. Dzieje się tak wtedy, gdy na przykład osoba zobowiązana nie ma z czego zapłacić zachowku, gdy musiałaby sprzedać jedyne mieszkanie w którym mieszka. Możliwe jest też, że sąd zwolni z całkowitej zapłaty zachowku, jednak takie rozstrzygnięcia zdarzają się niezwykle rzadko. 

Czy można pobawić inną osobę zachowku?

Warto wiedzieć o tym, że istnieje instytucja niegodności dziedziczenia. Ma to miejsce wtedy, gdy ktoś popełnia ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy. Dzieje się wtedy, gdy ktoś dopuści się podrobienia testamentu, wymusza na spadkodawcy jego stworzenie albo wykorzystuje jego zły stan zdrowia, na przykład kłopoty z pamięcią. Taką właśnie osobę, w myśl przepisów prawa, można pozbawić zachowku.